waarschuwing
“De zware belasting kan zorgpersoneel teveel worden, met burn-outs en PTSS tot gevolg, waarschuwen psychologen”. Dit staat 30 maart in de Volkskrant. Gevolgd door: “een goede mentale gezondheid is cruciaal”. Zo’n bericht valt me op. Lees ik met een mengeling van verwondering en irritatie. Waarom die irritatie?
gezondheid als keuze en koopwaar
In haar boek “Betere mensen”, met als prachtige ondertitel: “gezondheid als keuze en koopwaar”, stelt wetenschapsfilosofe Trudy Dehue, dat alsmaar meer menselijke eigenschappen een stoornis gaan heten. Met als gevolg dat mensen niet geaccepteerd worden hoe ze zijn, maar dat er aan hen gesleuteld moet worden. Als twee weken na het uitbreken van de coronacrisis al gewaarschuwd wordt voor PTSS en burn-out, oftewel voor stoornissen, ben ik bang dat heel veel verdriet, leed, angst en vermoeidheid niet meer als normaal menselijk worden beschouwd. Dat aandacht voor die normaal menselijke effecten van grote druk en overbelasting, in een vorm wordt gegoten van “behandeling” en “aanpak”. Dat een vermoeide en verdrietige verpleegkundige niet twee weken chagrijnig mag rondlopen, drie weken futloos op de bank mag hangen, of simpelweg vier weken mag huilen. Omdat ze daar gewoon behoefte aan heeft. Nee, ze moet een plan en een aanpak hebben hoe ze haar ervaringen gaat verwerken en als ze dat niet weet, dan weten de hulpverleners dat wel. Dan moet er aan haar gesleuteld worden en biedt een diagnose het beginpunt voor behandeling.
mijn mentale gezondheid is van mij
Natuurlijk, er zullen gevallen zijn van PTSS en burn-out. Nu na zeven weken crisis en ik de verhalen om me heen hoor, kan ik me daar een voorstelling van maken. Ik wil niets af doen aan het nut en de noodzaak van professionele hulpverlening bij ziekte of trauma. Maar juist psychologen zouden voorzichtig moeten zijn met waarschuwingen in een vroeg stadium: geef het een naam en het bestaat.
Tegelijkertijd doe ik een beroep op al die mensen die rondom de vermoeide, verdrietige zorgverleners staan: vraag wat ze nodig hebben, zie de expressie van die vermoeidheid en het verdriet niet als een stoornis, maar als een doodgewoon menselijke verwerking. Laat hen vertellen, schreeuwen, huilen en zwijgen. Zie de mens.
De stelling dat een “goede mentale gezondheid” belangrijk is, onderschrijf ik van harte. Maar voor mij betekent een goede mentale gezondheid niet, dat alles oké, blij en monter is. Voor mij bestaat mijn mentale gezondheid voor een groot deel uit een vermogen om mijn eigen worsteling door te maken zonder oordeel, en zonder een label van de hulpverlening.
Jaren terug had ik een bijzondere droom. Ik droomde dat een leraar aan me vroeg: “wat heb jij tot je beschikking om met leed om te gaan?” En ik antwoordde onmiddellijk: “Ik kan heel goed huilen”. Mijn leraar schoot in de lach door dit antwoord, en ik ook.
Ik werd rustig wakker met het besef dat er niet meer nodig was dan dat.
zie de mens
Laten wij diezelfde vraag stellen aan al die mensen in de zorg: wat heb jij tot je beschikking om met leed om te gaan? En laten we met benieuwdheid luisteren, zonder te denken dat wij weten wat zij nodig hebben. Vraag hen naar hun naam, en luister naar hun unieke antwoord.
Als ik worstel,
En moe bij jou kom….
Zeg mij niet:
Zie het zo
Doe het zo
Of Jij bent zo
Maar vraag me:
Wie ben je?
En ik zal mezelf herinneren
.
