“in crisis kun je niet verder kijken dan de eerste stap”, zei een leraar
Wij mensen leven vooruit. Daarom plannen we, streven we, sparen we, dromen we….en dat is heerlijk. Verzekerd zijn van een toekomst, vertrouwen op morgen, verlangen naar vakantie, verheugen op dat wat komen gaat; dat is wat we willen. En dan komt Corona. En alles is anders. Toekomst onzeker, financieel perspectief verdwenen, gezondheid kwetsbaar. Vooruit leven is niet langer vanzelfsprekend. “In crisis kun je niet verder kijken dan je eerste stap”, zei een leraar. Ik hoorde dat het waar was, maar ik begreep de uitspraak (toen) niet. Nu wel.
Ik gaf een prachtige training binnen een zorginstelling. Die is abrupt stopgezet. Dat begrijp ik. Het is niet anders. Maar ik begrijp ook dat na de crisis de wereld veranderd zal zijn. Dat de zorginstelling en de mensen die daar werken, onherroepelijk veranderd zullen zijn, en als gevolg daarvan andere leerwensen hebben. Eerlijkgezegd hoop ik dat ook. Ik geloof in ontwikkeling. En eigen aan ontwikkeling is dat ik wel een wens kan hebben naar de toekomst, maar geen garantie krijgt dat die wens werkelijkheid wordt, of dat het er uit gaat zien zoals ik voor ogen heb.
vooruit leven is niet meer vanzelfsprekend
Als samenleving weten we ook al heel lang dat vooruit leven schade kan berokkenen aan onszelf, en aan de wereld om ons heen. Niet voor niets vinden mindfulness-trainingen massaal gehoor bij mensen die met volle aandacht in het hier en nu willen zijn. Maar ook mindfulness is geen belofte voor de toekomst. In corona-tijd proeven we van het leven in het hier en nu. En dat is niet sereen. Het is schraal, rauw en onverbiddelijk. Er is geen verzekerd vooruitzicht. We kunnen perspectief eisen van de overheid, van de worstelende mens een verdienmodel maken, of net doen of we weten hoe het ‘nieuwe normaal’ er uit gaat zien. Maar we weten het niet. Er is geen vooruit-zicht. Dus laten we beginnen met zicht. Nu. Hier. Kijk. Ik. Jij. Wij.
wat nu?
Wees wacker! De W van wacker staat voor waarden in plaats van normen. Vaak in één adem genoemd, maar het onderscheid tussen normen en waarden is belangrijk. Normen zijn ons over het algemeen aangeleerd door anderen; er zit een “moeten” in, en zijn gebaseerd op oordelen (over jezelf en anderen). Collectieve normen zijn nodig; ze kaderen en reguleren het gedrag in een samenleving. Maar persoonlijk kunnen ze je nogal in de weg staan. Als ik voortdurend volg wat ik allemaal moet van mezelf, of van anderen, loop ik leeg. In tegenstelling tot waarden. Die verrijken me. Waarden zijn innerlijke drijfveren waar ik me elke keer op kan afstemmen. Ook in crisis. Als ik niet verder kan kijken dan mijn eerste stap, doe ik waar ik van hou, wat waardevol is voor mij, waar ik in geloof. Dat is mijn kleine innerlijke koers. Wat voor mij werkelijk waarde heeft, dat geeft voldoening.
alles van waarde is weerloos
Deze prachtige dichtregel van Lucebert is verpletterend actueel. Alles wat er wérkelijk toe doet, is kwetsbaar. Niet te controleren, niet vast te pakken, niet toe te eigenen.
Liefde, contact, schoonheid, vrijheid, gezondheid…
Weerloos. Maar wel Wacker.
Hieronder het minder bekende vervolg van het gedicht, maar erg mooi in deze tijd:
Alles van waarde is weerloos
wordt van aanraakbaarheid rijk
en aan alles gelijk
als het hart van de tijd
als het hart van de tijd
.
